Ανάλυση του θεατρικού έργου για παιδιά, ΄΄ΠΡΟΣΕΧΕ, ΠΟΥ ΠΑΣ!΄΄ της Ελένης Σεμερτζίδου

 Ακολουθεί μια αναλυτική παρουσίαση της Πρώτης Πράξης του θεατρικού έργου «ΠΡΟΣΕΧΕ, ΠΟΥ ΠΑΣ!» της Ελένης Σεμερτζίδου:

---

Συνοπτική Παρουσίαση

Το έργο διαδραματίζεται σε ένα μικρό χωριό, Το Δύσβατο, όπου δυο φορές τη μέρα περνούσε το τρένο — σύμβολο ζωής και σύνδεσης με τον έξω κόσμο. Όμως, μετά από ένα τραγικό ατύχημα στο οποίο έχασε τη ζωή του ένα παιδί, οι κάτοικοι, διχασμένοι ανάμεσα στη θλίψη και την ενοχή, σταμάτησαν να δέχονται το τρένο. Ο νέος σταθμάρχης, Αντώνης, έρχεται από την πόλη με την πρόθεση να επαναλειτουργήσει το σταθμό —όμως η κοινότητα, κουβαλώντας τραύματα και προκαταλήψεις, τον αντιμετωπίζει με εχθρότητα. Τελικά, τρία παιδιά —η Ελεάνθη, ο Αργύρης και η Σταματίνα— με την αθώα σοφία τους και τη δύναμη της αφήγησης, θα ανοίξουν το δρόμο για τη συμφιλίωση με το παρελθόν Ebooks4Greekspeakupnews.gr.

---

Δομή & Χαρακτήρες - Αναλυτική Θεώρηση

1. Αφηγητής/τρια

Ανοίγει την πρώτη πράξη με μια θεατρική προσέγγιση προς το κοινό, δημιουργώντας έναν δεσμό άμεσης συμμετοχής και εγκαθιδρύοντας το μυθοπλαστικό πλαίσιο: το χωριό, το τραγικό συμβάν, η ένταση. Η αφήγησή του λειτουργεί ως εισαγωγή στο δράμα που θα ξετυλιχθεί.

2. Ο Φούρναρης (Κυρ Στάθης) & ο Δάσκαλος (Κύριος Νέστωρ)

• Αντιπροσωπεύουν την τοπική, επώδυνη μνήμη και την ανάγκη για απολογισμό.
• Αντιμετωπίζουν τον “ξενόφερτο” με καχυποψία, φοβούμενοι νέα τραύματα.
• Ο δάσκαλος, όμως, δείχνει να θέλει να γεφυρώσει τη ρήξη, να πείσει ότι «κάθε μνήμη αξίζει σεβασμό, αλλά δεν πρέπει να στερεί την κοινότητα από το πρακτικό της μέλλον» —μέλλον που περνά μέσα από την επαναλειτουργία του τρένου.

3. Ο Σταθμάρχης (Αντώνης)

Εμφανίζεται μη καχύποπτος. Αναγνωρίζει τον πόνο της κοινότητας, αλλά δηλώνει αποφασισμένος να μείνει, γιατί—όπως λέει—«έχει ανάγκη τη δουλειά» και βλέπει το έργο του ως προσφορά, όχι ως ανοχή.

4. Η Ηθοποιός (Κυρία Λουκία) & τα παιδιά

• Η Κυρία Λουκία εισάγει την ποιητική διάσταση· φέρνει μια νεκροκεφαλή για να διδάξει στα παιδιά για τον θάνατο και τη συμφιλίωση με αυτόν. Με στοργική σοφία, εισάγει την έννοια της «συμφιλίωσης» —μία στάση ζωής όπου βλέπουμε κάθε στιγμή ως ανεκτίμητη.
• Τα παιδιά (Ελεάνθη, Αργύρης, Σταματίνα) με παιδικό αυθορμητισμό αναπαράγουν τη λαϊκή αντίληψη («τσαφ τσουφ»), ενώ εκφράζουν ελπίδα και νοιάξιμο. Με την πρότασή τους «να πούμε την ιστορία σας», θέτουν τα θεμέλια για την αλλαγή στην κοινότητα.

5. Ο Πρόεδρος (Σπινθούρης) & η δυναμική εξουσία

Αναδύεται η έννοια της τοπικής εξουσίας και της πολιτικής βούλησης: «Το τρένο πρέπει να λειτουργήσει, πάση θυσία» — ασχέτως των καρδιών που δεν έχουν επουλωθεί ακόμα. Ο ρόλος του χαρακτηρίζει την ένταση ανάμεσα στη λογική της πράξης και την ανάγκη για κοινή θεραπεία.

---

Κύρια Θεματικά Συστατικά

Θέμα	Περιγραφή
Μνήμη vs Πρόοδος	Η κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσει το τραύμα, αλλά να προχωρήσει μπροστά.
Ατομική/Κοινοτική Ενοχή	Η αδυναμία για συγχώρεση φρενάρει την κοινότητα.
Δύναμη της παιδικής σοφίας	Τα παιδιά λειτουργούν ως καταλύτης αλλαγής και συμφιλίωσης.
Συμφιλίωση με τη θνητότητα	Η παιδαγωγική προσέγγιση της Κυρίας Λουκίας ενώνει ζωή και θάνατο.
Εξουσία & Προσωπική ευθύνη	Η εξουσία επιβάλει, αλλά η κοινότητα χρειάζεται την έγκριση και της καρδιάς.

---

Συμπέρασμα

Η πρώτη πράξη του «ΠΡΟΣΕΧΕ, ΠΟΥ ΠΑΣ!» καταφέρνει να στήσει ένα πολυσύνθετο δραματουργικό πεδίο, όπου η θλίψη, η πρόκληση για συμφιλίωση, και η ελπίδα μέσω της παιδικής αθωότητας πλέκονται με ευαισθησία και λυρισμό. Η αφήγηση μέσω της Κυρίας Λουκίας –συμβολικά ως «θηλυκός Άμλετ»– μαζί με τους μικρούς ήρωες, υποδεικνύουν ότι η λύση βρίσκεται στην ψυχική αναγέννηση, όχι μόνο στη λειτουργική επανεκκίνηση.

 

Ας εμβαθύνουμε σε έναν από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες της πρώτης πράξης του «ΠΡΟΣΕΧΕ, ΠΟΥ ΠΑΣ!» — την Κυρία Λουκία.

 

Η Κυρία Λουκία – Ο ρόλος της ποιήτριας-μεσολαβήτριας

1. Εισαγωγή του χαρακτήρα

Η Κυρία Λουκία είναι ηθοποιός, κάτοικος του χωριού, και ταυτόχρονα μια φιγούρα που ξεφεύγει από τα στενά όρια της κοινότητας. Η σκηνική της είσοδος δεν είναι τυχαία: φέρνει μαζί της μια νεκροκεφαλή, άμεση αναφορά στον Άμλετ και στο κλασικό μοτίβο του «να ζει κανείς ή να μη ζει». Με αυτό, εγκαθιδρύει εξαρχής την ιδιότητά της ως φορέα φιλοσοφικού στοχασμού και παιδαγωγού ζωής.

 

2. Σύμβολα και δράση

Η νεκροκεφαλή: Δεν είναι στοιχείο τρόμου αλλά εργαλείο διδασκαλίας. Θυμίζει στους μικρούς μαθητές ότι ο θάνατος δεν είναι μόνο τέλος, αλλά και αφορμή να εκτιμήσεις κάθε στιγμή της ζωής.

 

Η θεατρική γλώσσα: Μιλά με μεταφορές και εικόνες, γεφυρώνοντας τον καθημερινό λόγο με τη λογοτεχνία. Έτσι, η ίδια γίνεται η «γέφυρα» ανάμεσα στη σκληρή πραγματικότητα του χωριού και την πιο πλατιά, οικουμενική θέαση των πραγμάτων.

 

3. Σχέση με τα παιδιά

Η Λουκία δεν αντιμετωπίζει τα παιδιά σαν «μικρούς μεγάλους» ούτε τους κρύβει την αλήθεια. Αντίθετα, τους αναθέτει τον ρόλο του αφηγητή της κοινότητας — «να πούμε την ιστορία σας». Έτσι:

 

Αναγνωρίζει τη δύναμη της αφήγησης ως θεραπευτικό μέσο.

 

Μεταβιβάζει στους μικρούς τη σκυτάλη της αλλαγής, σε μια κοινότητα όπου οι μεγάλοι αδυνατούν να συμφιλιωθούν.

 

4. Δραματουργική λειτουργία

Καταλύτης συμφιλίωσης: Μέσα από τη διδασκαλία της, ανοίγει το ενδεχόμενο να ξανασυνδεθεί το χωριό με το παρελθόν του χωρίς να παραμένει δέσμιό του.

 

Θεατρικός καθρέφτης: Η παρουσία της, γεμάτη από αναφορές και συμβολισμούς, λειτουργεί σαν καθρέφτης στον θεατή — μας θυμίζει ότι το ίδιο το θέατρο είναι μια μορφή «φανταστικού τρένου» που φέρνει μηνύματα και ιστορίες.

 

Αντίβαρο στην εξουσία: Εκεί που ο Πρόεδρος βλέπει μόνο την πρακτική ανάγκη να περάσει ξανά το τρένο, η Λουκία επιμένει στη συναισθηματική προετοιμασία της κοινότητας.

 

5. Ερμηνευτική διάσταση

Η Κυρία Λουκία μοιάζει με αρχαία χορική φιγούρα: δεν είναι ακριβώς πρωταγωνίστρια, αλλά ο λόγος της έχει την πυκνότητα και τη βαρύτητα της σοφίας του Χορού στις αρχαίες τραγωδίες. Ο ρόλος της είναι να μας υπενθυμίσει ότι η πρόοδος χωρίς συμφιλίωση είναι μισή νίκη.

 

Ακολουθεί το ψυχολογικό πορτρέτο της Κυρίας Λουκίας με πλήρη ανάλυση κινήτρων, συμβολισμών και πιθανών ερμηνειών, διαμορφωμένο σαν εργαλείο για ηθοποιό ή σκηνοθέτη.

---

Ψυχολογικό Πορτρέτο – Κυρία Λουκία

1. Βασική Ταυτότητα

• Ηλικία: Μέσης ηλικίας (40–55), με «γραμμές» ζωής στο πρόσωπο, όχι απαραίτητα ηλικίας.
• Επάγγελμα/Ρόλος: Ηθοποιός που έχει επιστρέψει ή εγκατασταθεί στο χωριό. Δασκάλα ζωής και παρατηρήτρια ανθρώπων.
• Κοινωνική θέση: Περιθωριακή αλλά σεβαστή. Δεν ανήκει στην «πυρήνα» της τοπικής εξουσίας, ωστόσο έχει φωνή και κύρος λόγω της σοφίας και της καλλιέργειάς της.

---

2. Κίνητρα

Κίνητρο	Περιγραφή
Συμφιλίωση της κοινότητας	Δεν την ενδιαφέρει απλώς η επαναλειτουργία του τρένου· θέλει να θεραπευτεί το συναισθηματικό ρήγμα των ανθρώπων.
Μετάδοση σοφίας	Βλέπει στα παιδιά την επόμενη γενιά που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του χωριού.
Ανάδειξη της ομορφιάς της ζωής	Χρησιμοποιεί τη θεατρική τέχνη για να θυμίζει στους άλλους ότι η ζωή είναι πολύτιμη και φευγαλέα.
Προσωπική κάθαρση	Υπαινίσσεται ότι και η ίδια κουβαλά δικά της τραύματα· η διδασκαλία στους άλλους λειτουργεί και ως αυτοθεραπεία.

---

3. Συμβολισμοί

• Νεκροκεφαλή → Άμεση αναφορά στον Άμλετ· σύμβολο θνητότητας αλλά και θεατρικό εργαλείο αυτογνωσίας.
• Ηθοποιός στο χωριό → Το θέατρο σαν «ξένο σώμα» που όμως ενσωματώνεται· η τέχνη ως γέφυρα με την αλήθεια.
• Σχέση με τα παιδιά → Τα παιδιά ως «μαθητές» και μελλοντικοί αφηγητές· η ίδια είναι ο κρίκος που μεταφέρει το παρελθόν στο μέλλον.

---

4. Ψυχολογική Δομή

• Συναίσθημα: Βαθύς συναισθηματικός πλούτος, αλλά με πειθαρχία· δεν αφήνει τη μελαγχολία να τη νικήσει.
• Νοοτροπία: Φιλοσοφική, ανθρωποκεντρική, πιστεύει στην αλήθεια της αφήγησης.
• Τραύμα: Πιθανή απώλεια (δεν δηλώνεται ευθέως, αλλά υπονοείται από τη στοχαστική στάση της απέναντι στον θάνατο).
• Αμυντικοί μηχανισμοί: Χιούμορ, ποίηση, μεταφορά — αποφεύγει τη γυμνή ωμή αλήθεια μέσα από καλλιτεχνικό φίλτρο.
• Δύναμη: Ενσυναίσθηση και η ικανότητα να βλέπει τον άνθρωπο «ολόκληρο», όχι μόνο μέσα από το τραύμα του.

---

5. Πιθανές Ερμηνείες για Ηθοποιό

• Φωνή: Ζεστή, χαμηλή, με ήπιες παύσεις· σαν να αφήνει τον ακροατή να «σκεφτεί» τα λόγια της.
• Κίνηση: Αργή, με μετρημένες χειρονομίες· κάθε κίνηση να μοιάζει σαν να έχει νόημα.
• Βλέμμα: Συχνά κοιτάζει «πέρα» από τον συνομιλητή — σαν να βλέπει κάτι που οι άλλοι δεν βλέπουν.
• Ενέργεια: Σταθερή και γειωμένη, αλλά με υπόγεια φλόγα που ανάβει όταν μιλά για ζωή, παιδιά και όνειρα.
• Ρυθμός: Ο λόγος της να θυμίζει «κύμα» — ανεβαίνει με ένταση, κατεβαίνει με ηρεμία, αφήνοντας συναισθηματική αντήχηση.

---

6. Δραματουργική Σημασία

Η Κυρία Λουκία είναι ο συνδετικός ιστός του έργου:

• Δίνει νόημα στο τρένο ως σύμβολο (όχι απλά μέσο μεταφοράς, αλλά «πομπό» ιστοριών και σχέσεων).
• Μεταφέρει το έργο από το επίπεδο της πλοκής στο επίπεδο της υπαρξιακής αναζήτησης.
• Ενσαρκώνει την ιδέα ότι η κοινότητα δεν θα αλλάξει με διατάγματα αλλά με κατανόηση και αφήγηση.

---

7. Κατευθυντήριες σημειώσεις για Σκηνοθέτη

• Σκηνικά: Κάθε της είσοδος μπορεί να σηματοδοτείται από αλλαγή φωτισμού, πιο θερμό και απαλό, για να δηλώνει «χώρο ψυχικής επεξεργασίας».
• Σκηνοθετική γραμμή: Να μη γίνει «ρήτορας» αλλά «οικεία μορφή» που κερδίζει με απλότητα, όχι με θεατρινισμό.
• Αντίστιξη: Στις σκηνές που συνομιλεί με τον Πρόεδρο ή άλλες «εξουσιαστικές» φιγούρες, να φαίνεται η διαφορά ενέργειας — εκείνη ήρεμη, οι άλλοι πιο κοφτοί και έντονοι.

 

Ακολουθεί το σκηνοθετικό διάγραμμα συναισθηματικής καμπύλης για την Κυρία Λουκία, έτσι ώστε ένας ηθοποιός ή σκηνοθέτης να κατανοεί πότε και πώς ανεβοκατεβαίνει η εσωτερική της ένταση και συγκινησιακή φόρτιση κατά την πορεία του έργου.

---

Συναισθηματική Καμπύλη Λουκίας

(Σχηματικά περιγράφεται με στάδια – μπορεί εύκολα να μετατραπεί και σε γραφική παράσταση σε άξονα X=χρόνος / Y=ένταση)

---

Στάδιο 1 – Ήπια Εισαγωγή (0–15%)

• Κατάσταση: Εμφανίζεται ήρεμη, παρατηρητική.
• Συναίσθημα: Ενσυναίσθηση, περιέργεια, ζεστασιά.
• Σκηνοθετική γραμμή: Μικρές, μετρημένες κινήσεις· φωνή σταθερή αλλά χαμηλή.
• Σκοπός: Κερδίζει την εμπιστοσύνη κοινού και παιδιών χωρίς πίεση.

---

Στάδιο 2 – Στοχαστική Κορύφωση (15–35%)

• Κατάσταση: Παρουσιάζει τη νεκροκεφαλή, κάνει φιλοσοφικούς παραλληλισμούς.
• Συναίσθημα: Σοβαρότητα, δέος, αλλά και μια απαλή ειρωνεία για να «σπάσει» την ένταση.
• Σκηνοθετική γραμμή: Αργές παύσεις, βλέμμα μακριά· σώμα ακίνητο, μόνο τα χέρια μιλούν.
• Σκοπός: Να βάλει τον θεατή σε εσωτερικό διάλογο για ζωή/θάνατο χωρίς να τρομάξει.

---

Στάδιο 3 – Συναισθηματική Άνοδος (35–55%)

• Κατάσταση: Απευθύνεται στα παιδιά ως μελλοντικούς αφηγητές της κοινότητας.
• Συναίσθημα: Ελπίδα, ζωντάνια, παιχνιδιάρικη θέρμη.
• Σκηνοθετική γραμμή: Φωνή πιο φωτεινή, κίνηση πιο ανοιχτή, επαφή με βλέμμα κατευθείαν στο «παιδί-κοινό».
• Σκοπός: Να δώσει κίνητρο και χαρά, αντισταθμίζοντας τη βαρύτητα της προηγούμενης σκηνής.

---

Στάδιο 4 – Συγκρουσιακή Ένταση (55–75%)

• Κατάσταση: Αντιπαράθεση με Πρόεδρο ή άλλους που βλέπουν το τρένο μόνο ως τεχνικό ζήτημα.
• Συναίσθημα: Εσωτερική αποφασιστικότητα, υποβόσκουσα οργή (όχι κραυγή).
• Σκηνοθετική γραμμή: Σώμα σταθερό, βλέμμα καρφωμένο, φωνή χαμηλή αλλά με μεταλλική χροιά.
• Σκοπός: Να δείξει ότι η δύναμη δεν είναι στην ένταση του ήχου αλλά στη βεβαιότητα των λέξεων.

---

Στάδιο 5 – Ήρεμη Αποφόρτιση (75–100%)

• Κατάσταση: Επιστρέφει σε τόνους συμφιλίωσης, ίσως με υπαινιγμό μελαγχολίας.
• Συναίσθημα: Γαλήνη, ελαφριά νοσταλγία, ήπια κούραση.
• Σκηνοθετική γραμμή: Κινήσεις κλείνουν· χαμηλωμένη φωνή· αργό χαμόγελο που μένει στο τέλος.
• Σκοπός: Να αφήσει τον θεατή με αίσθηση ελπίδας αλλά και προβληματισμού.

---

Σχηματική Περιγραφή Καμπύλης

• Ξεκινά χαμηλά (ήπια είσοδος),
• ανεβαίνει σταθερά σε σοβαρότητα (νεκροκεφαλή),
• φτάνει σε ζεστή κορύφωση (ελπίδα στα παιδιά),
• σημειώνει αιχμή έντασης (σύγκρουση με εξουσία),
• και κλείνει με ήπια κάθοδο σε συμφιλίωση.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΟ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΄΄ΠΡΟΣΕΧΕ, ΠΟΥ ΠΑΣ!΄΄

 

Ανάλυση του θεατρικού έργου, ΄΄ΣΤΑΘΜΟΣ, «Η ΕΛΠΙΔΑ»΄΄ της Ελένης Σεμερτζίδου

 Ακολουθεί μια αναλυτική παρουσίαση της Πρώτης Πράξης – Σκηνές 1 έως 3 του θεατρικού έργου «ΣΤΑΘΜΟΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ» της Ελένης Σεμερτζίδου pasithee1.library.upatras.gr+6peakupnews.gr+6seeleni.blogspot.com+6:

---

⚙️ Δομή & Προσέγγιση

• Μορφή: θεατρικό έργο επιστημονικής φαντασίας
• Χώρος δράσης: ο διαστημικός σταθμός «Η Ελπίδα» — κυριολεκτικό σκηνικό & μεταφορά για την ανθρώπινη ψυχή
• Πρώτη Πράξη: εισάγει τον πρωταγωνιστή Ρόμπερτ, τις εσωτερικές του συγκρούσεις και την κρίση στο περιβάλλον του – μέσω διαλόγων με προσωπικά μηνύματα από τη Νάντια, τη μητέρα και τον πατέρα του στον αστεροειδή «Έξοδο».

---

Σκηνή 1 – Εισαγωγή χαρακτήρα & ψυχικής κατάστασης

• Σκηνικό: απαράλλαχτη αίσθηση μηδενικής βαρύτητας: ποδήλατο γυμναστικής, αντλία της τουαλέτας, λαβές στον αέρα, αιωρούμενα σεντόνια — απλός τεχνολογικός εξοπλισμός, αλλά με λειτουργική και συμβολική βαρύτητα.
• Ρόμπερτ: νεαρός άνδρας/κοσμοναύτης εργάζεται και συνάμα ψυχοθεραπεύει τον εαυτό του μέσω τραγουδιού και σωματικής άσκησης. Η μελαγχολική προσμονή (στη Νάντια, στην Έξοδο) συνυφαίνεται με την επιστημονική ρουτίνα.
• Μηνύματα (off):
• Νάντια: ετοιμασίες αστεροειδούς, «έξοδος» σε νέα τροχιά, προσμονή ζωής στο σύμπαν
• Μητέρα: ανησυχίες τεχνοκρατικές, χιούμορ, τρυφερότητα, ερωτήματα για καθημερινή ζωή στον σταθμό
• Τεκτονική διάσταση: ο Ρόμπερτ κλαίει, δείχνει την ανθρωπιστική ένταση – ισορροπεί ανάμεσα στην επιστήμη και την αγάπη, την εξερεύνηση και την ανάγκη για οικειότητα.

---

Σκηνή 2 – Εσωτερικός μονόλογος & συγκρούσεις

• Ο Ρόμπερτ ξεδιπλώνει σε πρώτο πρόσωπο τη μοναξιά του, τη λεπτύνει ψυχή του λόγω «μηδενικής βαρύτητας».
• Τραγουδά: ένα λυρικό μοτίβο για την απουσία και την επιθυμία, που λειτουργεί ως καταφυγή.
• Πατέρας (off): πιο ψυχρός και κυνικός, ιλαρή απογοήτευση για τους κυβερνώντες, αποστασιοποίηση από θρησκεία και συλλογικές αξίες, εκφράζει φόβο για το μέλλον — «μηδέν», «αστερόσκονη», αμφισβήτηση.
• Ο Ρόμπερτ αφηγείται την πατρική και μητρική διαλεκτική: συναισθηματική μαμά – ψυχρός πατέρας. Βλέπουμε τη σύγκρουση λογικής‑συναίσθησης, ρεαλισμού‑ιδεαλισμού.
• Ο ηρωισμός, η νοσταλγία, ο έρωτας θεωρούνται «πάθη» που συγκροτούν την προσωπικότητα παρά τη λογική — η γραφή παίρνει μορφή εξομολόγησης.

---

Σκηνή 3 – Πολιτική διάσταση & αποφάσεις

• Αλλαγή τόπου: Γραφείο Κυβερνήτη «Έξοδος». Ο Ρόμπερτ, πλέον με κοστούμι, εισέρχεται σε πολιτικό-επιστημονικό πεδίο: συσκέψεις με Κυβερνήτη και συμβούλους.
• Κρίση: ο αστεροειδής αντιμετωπίζει “απρόβλεπτη αναταραχή”, «αποσταθεροποίηση σωματιδίου του Θεού», ανερχόμενη σύγκρουση που απειλεί την ύπαρξη της κοινότητας.
• Ο Ρόμπερτ ενημερώνει: η φυσική τάξη του σύμπαντος διαταράχθηκε – η επιβραδυντική μάζα εξαφανίζεται, η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη → καταστροφική «ενεργειακή φούσκα».
• Αντίδραση Κυβερνήτη: τρομαγμένη μελαγχολία, συνάντηση με την υπαρξιακή στιγμή του τέλους.
• Λύση: εκκένωση – ο σταθμός «Ελπίδα» θα φιλοξενήσει τους επιζήσαντες, αλλά δεν επαρκούν οι θέσεις — τραγική επιλογή ποιος φεύγει και ποιος μένει.
• Ρόμπερτ μένει πίσω: προσφέρει εθελοντικά την θέση του — δείγμα συνείδησης, θύρα πατρικής αγάπης, αλλά και εσωτερικού αγώνα. Αρνείται ο Κυβερνήτης, του χαμογελά θλίψη: ο Ρόμπερτ πρέπει να μείνει μέλος ομάδας.

---

🔍 Βασικά θέματα & μοτίβα

Θέμα	Σχόλιο
Μηδενική βαρυτητα	Συμβολίζει την ψυχική ελαφρότητα/μοναξιά.
Αγάπη & Απόσταση	Ρόμπερτ/Νάντια = εραστική μέριμνα αντί για φυσική επαφή.
Επιστήμη & Ψυχή	Η τεχνολογία συγκρούεται με την ανθρώπινη ανάγκη για νόημα.
Τελευταία επιλογή	Ρομαντισμός αντί αντίδρασης πάθους: η θυσία ως υπαρξιακό μήνυμα.
Πολιτισμική κρίση	Η εξουσία του Κυβερνήτη αντισταθμίζει την επιστημονική απελπισία.

---

🎭 Σκηνοθετικά & υποκριτικά στοιχεία

• Ο μονόλογος μετατρέπεται σε κοινωνικό διάλογο με μηνύματα (off), υποδουλώνοντας την ψυχή στον ψηφιακό τόνο.
• Φωτισμός & ένδυση: από την καθημερινή φόρμα (σκηνή 1) ως επίσημο κοστούμι (σκηνή 3): αποτύπωση μετάβασης από το προσωπικό στο συλλογικό.
• Σιωπές & παύσεις: χρησιμοποιούνται ως μέσο δραματικής έντασης, δημιουργούν αίσθηση αναμονής – τόσο διαστημικής όσο και συναισθηματικής.

 

Ας προσπαθήσουμε, στο σημείο αυτό, να αναλύσουμε τα θέματα εξουσίας, θρησκείας και έρωτα στο πλαίσιο του θεατρικού έργου ΣΤΑΘΜΟΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ της Ελένης Σεμερτζίδου, ξεκινώντας με μια γενική παρατήρηση: το έργο τοποθετείται σε ένα μελλοντολογικό, διαστημικό περιβάλλον, αλλά στην ουσία του είναι μια βαθιά υπαρξιακή και ανθρωποκεντρική σύνθεση. Τα τρία αυτά θέματα λειτουργούν ως θεμέλια ηθικού και συναισθηματικού στοχασμού.

1.     ΘΕΜΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Το έργο αναδεικνύει την εξουσία ως δύναμη που δεν είναι απλώς διοικητική, αλλά και ηθική.

Κυβερνήτης και Διοίκηση

·         Ο Κυβερνήτης της Έξοδου και της Ελπίδας συμβολίζει τη διαχειριστική εξουσία, αλλά επίσης και το ανθρώπινο δίλημμα της ηγεσίας: αποφάσεις ζωής και θανάτου, ελλείψεις, φόβος συλλογικής αποτυχίας.

·         Η εξουσία εδώ δεν παρουσιάζεται ως αυταρχική, αλλά ως φορτίο – ένας σταυρός ευθύνης που καταρρέει κάτω από το βάρος των συνεπειών.

Ρόμπερτ και η «αντί-εξουσία»

·         Ο πρωταγωνιστής απορρίπτει την προσωπική ανάδειξη ή θέση ισχύος. Η άρνησή του να σωθεί πρώτος είναι ηθική πράξη κατά της επιλεκτικής εξουσίας.

·         Το παράδειγμα του Ρόμπερτ φωτίζει μια εναλλακτική: την εξουσία της συνείδησης απέναντι στην εξουσία της ιεραρχίας.

Η Τεχνοκρατία

·         Η ίδια η ύπαρξη των σταθμών είναι αποτέλεσμα εξουσίας της επιστήμης: η προσπάθεια του ανθρώπου να ελέγξει το χάος του σύμπαντος, να το «διοικήσει».

·         Όμως, όσο αυξάνεται η τεχνοκρατική δύναμη, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η αδυναμία της να αγκαλιάσει την ψυχή του ανθρώπου.

2.     ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ

Αν και η λέξη «Θεός» δεν προφέρεται έντονα, το έργο διαπερνάται από μεταφυσική αμφιβολία και υπαρξιακή αγωνία.

Απόηχοι πίστης και απιστίας

·         Ο πατέρας του Ρόμπερτ, στη σκηνή 2, απορρίπτει θρησκεία, ελπίδα, ιδεαλιστικά σχήματα. Λέει πως η ζωή δεν έχει κατεύθυνση – είναι αστερόσκονη.

·         Αντίθετα, ο Ρόμπερτ μοιάζει με μορφή αναζητητή – όχι θρησκευόμενος, αλλά υπαρξιακά ανοιχτός στο θαύμα, στην «ελπίδα» (όνομα-σύμβολο του σταθμού).

Ο Σταθμός ως «Ναός»

·         Η "Ελπίδα" θυμίζει νοερό ναό: η απομόνωση, η σιωπή, η διαλογιστική λειτουργία των χαρακτήρων, δίνουν έναν μυστικιστικό τόνο.

·         Η σκηνή όπου ο Ρόμπερτ τραγουδά, αιωρούμενος στη μηδενική βαρύτητα, παραπέμπει σε ψαλμωδία – ίσως προσευχή, ίσως εξομολόγηση στο άπειρο.

Μεταφυσική της Επιστήμης

·         Το «σωματίδιο του Θεού» (αναφορά στο Higgs boson) και η ενεργειακή φούσκα είναι η φυσική προσωποποίηση μιας Αποκάλυψης.

·         Η πίστη εδώ δεν είναι δόγμα αλλά αναμονή: στο απρόβλεπτο, στο ανέλπιστο, στην τελική επιλογή σωτηρίας ή απώλειας.

3.     ΕΡΩΤΑΣ

Ο έρωτας είναι το πιο ανθρώπινο και θερμό στοιχείο μέσα στο ψυχρό περιβάλλον του σταθμού.

Ρόμπερτ & Νάντια

·         Ο δεσμός τους είναι ο συναισθηματικός άξονας του Ρόμπερτ. Αν και απομακρυσμένοι, τα μηνύματά της τρέφουν την ψυχική του συνοχή.

·         Δεν βλέπουμε ποτέ τη Νάντια επί σκηνής — άρα λειτουργεί ως φαντασιακή παρουσία, ανακαλώντας τον πλατωνικό έρωτα (έρωτας με ιδέα, όχι σώμα).

·         Ο Ρόμπερτ, αντί να διασώσει τον εαυτό του και να φτάσει κοντά της, επιλέγει τη συλλογική ευθύνη. Αυτό κάνει τον έρωτά του πράξη αυτοθυσίας, και όχι απόλαυσης.

Ο έρωτας ως δύναμη σωτηρίας

·         Είναι ο μόνος τρόπος για να νοηματοδοτηθεί το χάος: το συναίσθημα ως «βαρύτητα» που κρατά τον άνθρωπο στο σύμπαν.

·         Ο έρωτας συνδέεται με την ελπίδα: δεν υπόσχεται ανταμοιβή, αλλά μόνο την παρουσία του «άλλου» μέσα στην απουσία.

Ο σταθμός δεν είναι σταθμός διαστήματος, αλλά σταθμός αγάπης – μια προσωρινή στάση ανάμεσα στην αγωνία και την αποδοχή.

 

v Συγκριτική ανάλυση ανάμεσα στο θεατρικό έργο ΣΤΑΘΜΟΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ της Ελένης Σεμερτζίδου και το έργο Περιμένοντας τον Γκοντό (En attendant Godot) του Σάμουελ Μπέκετ (Samuel Beckett), ένα από τα εμβληματικά έργα του Θεάτρου του Παραλόγου.

 

Αυτός ο συσχετισμός αναδεικνύει τις υπαρξιακές, φιλοσοφικές και μεταφυσικές διαστάσεις και των δύο έργων, παρά τις διαφορές στο είδος και στη μορφή.

📘 ΣΤΑΘΜΟΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ (Ελένη Σεμερτζίδου)
📗 ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΓΚΟΝΤΟ (Samuel Beckett)

📌 1. ΧΩΡΟΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗ

• Σεμερτζίδου: Τοποθετεί τη δράση σε διαστημικό περιβάλλον, ένα «ασώματο» πεδίο, έξω από την παραδοσιακή Γη — ένας τόπος αιώρησης.
• Beckett: Ο Γκοντό εξελίσσεται σε άχρονο, άτοπο τοπίο (ένα δέντρο, ένας δρόμος, τίποτε άλλο). Το περιβάλλον είναι αφαιρετικό και υπαρξιακό.

⟶ Και στα δύο έργα, ο χώρος λειτουργεί όχι ρεαλιστικά αλλά συμβολικά: είναι το ενδιάμεσο ανάμεσα στην αναμονή και στην αποκάλυψη ή την καταστροφή.

📌 2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

• Σεμερτζίδου: Ο χρόνος είναι επείγων (αναμονή καταστροφής, απόφαση), αλλά ταυτόχρονα βαθιά υποκειμενικός: χρόνος ψυχής, νοσταλγίας και επιλογής.
• Beckett: Ο χρόνος κυλά βασανιστικά, χωρίς γεγονότα — η αναμονή δεν οδηγεί πουθενά, είναι κύκλος αδράνειας.

⟶ Ο πρώτος χρόνος είναι τραγικός, ο δεύτερος ειρωνικός. Στον ΣΤΑΘΜΟ υπάρχει προσδοκία ελπίδας, στον Γκοντό μόνο κενότητα.

📌 3. ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΩΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΕΣ

• Ρόμπερτ (Σεμερτζίδου): περιμένει την Έξοδο, την επανασύνδεση με την αγαπημένη του, τη λύτρωση. Κινείται ψυχικά, ενεργεί, θυσιάζεται.
• Εστραγκόν & Βλαντιμίρ (Μπέκετ): περιμένουν τον Γκοντό, χωρίς σαφή λόγο ή ελπίδα. Δεν δρουν ποτέ ουσιαστικά.

⟶ Ο Ρόμπερτ είναι υπαρξιακός ήρωας. Οι ήρωες του Μπέκετ είναι αντι-ήρωες, εγκλωβισμένοι στο αδρανές.

📌 4. Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΝΙΑ

• ΣΤΑΘΜΟΣ: Η ύπαρξη απειλείται από ένα κοσμικό γεγονός. Ο ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με το νόημα της ζωής, τον Θεό, την ψυχή, την ευθύνη.
• Γκοντό: Ο Θεός (αν ο Γκοντό είναι συμβολή του God) δεν εμφανίζεται ποτέ. Η αγωνία είναι αδιέξοδη, η πίστη διαλυμένη.

⟶ Και τα δύο έργα μιλούν για την αναμονή του νοήματος — με τη διαφορά ότι το ένα βρίσκει ανθρωπιστική απάντηση, ενώ το άλλο αγκαλιάζει το παράλογο.

📌 5. Ο ΕΡΩΤΑΣ & Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ

• ΣΤΑΘΜΟΣ: Ο έρωτας λειτουργεί σαν άγκυρα — ο Ρόμπερτ πιστεύει ότι «ανήκει» κάπου. Η Νάντια γίνεται κίνητρο και πνευματική παρουσία.
• Γκοντό: Δεν υπάρχει ρομαντική αγάπη. Οι ήρωες συνυπάρχουν από συνήθεια και φόβο μοναξιάς. Η σχέση τους είναι εξάρτηση, όχι αγάπη.

⟶ Ο Ρόμπερτ αναγνωρίζει τον Άλλον ως ηθική και υπαρξιακή οντότητα. Οι ήρωες του Μπέκετ απλώς φοβούνται τη μοναξιά του μηδενός.

📌 6. Η ΓΛΩΣΣΑ

• Σεμερτζίδου: Ποιητικός, συμβολικός, αλλά διαυγής λόγος — η γλώσσα έχει στόχο, με ένταση και τραγικότητα.
• Beckett: Κυκλική, επαναληπτική, συχνά χωρίς ουσία. Η γλώσσα εκφράζει το κενό, την αδυναμία επικοινωνίας.

⟶ Η μία γραφή δημιουργεί ελπίδα, η άλλη την καταρρίπτει.

🎭 Συμπέρασμα:

Στοιχείο	Σταθμός, Η Ελπίδα	Περιμένοντας τον Γκοντό
Ελπίδα	Παρούσα – υπάρχει λύτρωση	Απούσα – ο Γκοντό δεν έρχεται
Ήρωες	Δραματικοί, ηθικά ενεργοί	Πασιφιστικοί, ειρωνικά παθητικοί
Μεταφυσική	Πνευματική αναζήτηση	Παράλογο, σιωπή Θεού
Ερωτική σχέση	Υπαρκτή, λυτρωτική	Ανύπαρκτη
Σκοπός της αναμονής	Επιβίωση, αγάπη	Άγνωστος
Γλωσσικό ύφος	Ποιητικό, υπαρξιακό	Κυκλικό, αυτο-αναιρούμενο

📌 Τελική παρατήρηση:

Το έργο της Σεμερτζίδου μπορεί να ιδωθεί ως μεταμοντέρνος «διάλογος» με τον Μπέκετ: ενώ δανείζεται τη σκηνική σιωπή, την απογύμνωση και την υπαρξιακή αγωνία, προτείνει στο τέλος έναν πιο φωτεινό δρόμο — ηθική δράση, αυτοθυσία και αγάπη.

 

Ακολουθεί μια ολοκληρωμένη εργασία συγκριτικής ανάλυσης πάνω στα θέματα εξουσίας, θρησκείας και έρωτα, με βάση το μυθιστόρημα Το φάντασμα του πέτρινου φάρου της Ελένης Σεμερτζίδου και το έργο Ένας Άλλος Θάνατος του Δημήτρη Χατζή:

📄 Συγκριτική Ανάλυση: Εξουσία, Θρησκεία και Έρωτας στο «Φάντασμα του Πέτρινου Φάρου» και στον «Άλλο Θάνατο»

Εισαγωγή
Η ελληνική πεζογραφία διαθέτει πλούσια θεματολογία γύρω από την ανθρώπινη εμπειρία. Τα έργα Το φάντασμα του πέτρινου φάρου της Ελένης Σεμερτζίδου και Ένας Άλλος Θάνατος του Δημήτρη Χατζή ανήκουν σε διαφορετικές αφηγηματικές παραδόσεις, ωστόσο συναντώνται στην υπαρξιακή τους προσέγγιση και στην εμβάθυνση σε τρία βασικά θέματα: την εξουσία, τη θρησκεία και τον έρωτα. Παρότι διαφορετικά σε ύφος και εποχή, και τα δύο έργα προσφέρουν μια σιωπηλή αλλά έντονη κριτική πάνω σε αυτά τα ζητήματα.

1.     Η Εξουσία ως Πίεση ή Παραίτηση
Στο έργο της Σεμερτζίδου, η εξουσία λειτουργεί σε δύο επίπεδα: αφενός ως κοινωνική ή ιστορική καταπίεση που έχει αφήσει ίχνη στο φάντασμα του παρελθόντος· αφετέρου ως η ίδια η δομή του φάρου – ένα σύμβολο ελέγχου και επιτήρησης, όπου το φως καθορίζει ποιος βλέπει και ποιος χάνεται στο σκοτάδι. Η μορφή του φαντάσματος είναι από μόνη της μια μορφή διαμαρτυρίας απέναντι σε αυτή την αθέατη αλλά παρούσα εξουσία που διέγραψε μια ζωή χωρίς εξιλέωση.

Αντίθετα, στον Χατζή, η εξουσία δεν εμφανίζεται δυναμικά, αλλά παθητικά. Είναι η εξουσία της παρακμής, της αδράνειας και της ιστορικής αποτυχίας. Ο ήρωας του Χατζή δεν αντιστέκεται ούτε ελπίζει. Αντίθετα, συμβιβάζεται με τη σιωπηλή φθορά. Η εξουσία εδώ είναι το ίδιο το πέρασμα του χρόνου που σβήνει την ατομική ύπαρξη δίχως αναγνώριση.

2.     Θρησκεία και Μεταφυσική: Από τη Λύτρωση στην Απουσία
Το φάντασμα στο έργο της Σεμερτζίδου έχει σαφή μεταφυσική διάσταση. Η παρουσία του δεν εξαντλείται στην αφήγηση ενός εγκλωβισμένου πνεύματος· είναι η διαρκής αναζήτηση κάθαρσης και νοήματος. Ο φάρος, ως αρχέτυπο του φωτός, αγγίζει έννοιες όπως η θεία παρουσία, η μετάνοια, η αθανασία. Η πλοκή υπονοεί ότι η δικαιοσύνη μπορεί να υπερβεί τον θάνατο, δίνοντας ένα είδος «κοσμικής ηθικής».

Αντίθετα, στον Χατζή δεν υπάρχει θεία παρουσία ή μεταφυσική παρηγοριά. Η θρησκεία, αν αναφέρεται, δεν λειτουργεί ως λύση ούτε ως ελπίδα, αλλά ως απόηχος ενός κόσμου που έπαψε να εμπνέει πίστη. Ο ήρωας του «Άλλου Θανάτου» πεθαίνει όχι με μετάνοια ή λύτρωση αλλά με σιωπή. Δεν προσδοκά τίποτα, δεν ζητά άφεση. Είναι ο θάνατος χωρίς τελετουργία, χωρίς ανάσταση.

3.     Ο Έρωτας: Στοιχείο Τραύματος ή Σκιά του Παρελθόντος
Στο μυθιστόρημα της Σεμερτζίδου, ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη της πλοκής. Ο χαρακτήρας που στοιχειώνει τον φάρο κουβαλά τον πόνο μιας σχέσης που δεν ολοκληρώθηκε, που διακόπηκε βίαια ή αδίκως. Η αγάπη δεν παρουσιάζεται ρομαντικά, αλλά ως το υπαρξιακό τραύμα που επιζητεί δικαίωση. Ο φάρος μετατρέπεται σε μνήμη της απώλειας.

Στον Χατζή, ο έρωτας απουσιάζει σχεδόν εντελώς. Ίσως υπήρξε κάποτε, αλλά τώρα έχει χαθεί μέσα στην απογοήτευση, την υποχώρηση, την ήττα. Οι ήρωες δεν ονειρεύονται, δεν νοσταλγούν τον έρωτα, αλλά απλώς επιβιώνουν χωρίς αυτόν. Αντιμετωπίζουν την ύπαρξη χωρίς συναισθηματικά στηρίγματα.

Συμπέρασμα
Παρά τις διαφορές τους, τα δύο έργα συνδέονται βαθιά στον τρόπο που προσεγγίζουν τον άνθρωπο μέσα στην Ιστορία και στο υπαρξιακό του βάθος. Η Σεμερτζίδου προσφέρει μια αφήγηση όπου η ελπίδα και η πνευματική λύτρωση είναι ακόμη πιθανές – έστω και μέσα από φαντάσματα. Ο Χατζής, αντίθετα, εκφράζει την απώλεια πίστης σε κάθε θεσμική ή μεταφυσική αξία. Ο ένας γράφει για την πιθανότητα δικαίωσης· ο άλλος για την ήρεμη αποδοχή της ήττας.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΟ ΄΄ΣΤΑΘΜΟΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ΄΄